Nasıl Gemi Kaptanı Olunur? Gemi Kaptanlarının Maaşı Ne Kadar?
Günümüzün en popüler mesleklerinden birisi de kuşkusuz Gemi Adamı olmaktır. Özellikle Gemi Kaptanı olan kişilerin gerek mesleki anlamdaki prestijleri, gerekse aldıkları yüksek ücretler, gemiciliğin, özellikle genç nesil tarafından özenilerek yaklaşılan bir meslek dalı olmasını sağlıyor.
2017 yılı itibari ile Türkiye genelinde 180 binden fazla gemi adamı bulunmaktadır. Dünyada en fazla gemi adamı olan 3. ülke konumundaki Türkiye, yetersiz sayıdaki nakliye ve denizcilik firmasından dolayı işsizliğin de yoğun olduğu bir sektör durumuna düşmüştür.
Özellikle yüksek okul ve fakülte mezunu gemi adamları çok rahat iş bulabilmekte iken, alt pozisyonlara indikçe işsizlik oranı katlanarak artmaktadır. Kuşkusuz, buradaki en büyük sıkıntı, armatörlerin, özellikle yurt dışı çalışan büyük yük gemilerinde ucuz yabancı iş gücünü daha çok tercih ediliyor olmalarındandır.
Gemide çalışmak çok kişinin hayalidir ancak gemi personeli ile kaptanlar arasındaki bariz farkı bilmeniz gerekmektedir.
İçindekiler
Nasıl Gemi Kaptanı ve Gemi Adamı (Gemici) Olunur?
Türk Ticaret Kanununa göre yolcu ve yük taşıyan gemilerde çalışan kaptanlar, zabitler, mühendisler, tayfalar ve tüm personele gemi adamı yada denizci denmektedir. Gemi adamı olmak isteyenler, bu işi yapabilmek için, gerekli eğitimleri alarak bir sertifika yada diploma sahibi olmaları gerekir.
Eğitim için üniversiteler, yüksek okullar, denizcilik meslek okulları yada özel kurslara gidilebilmektedir.
Gemiler, güverte ve makine olmak üzere iki bölümden oluşur. Bu bölümlerin sorumluları 4 yıllık üniversite mezunu olan denizcilerden oluşur. Güverteden sorumlu personele 1. zabit, makine dairesinden sorumlu personele baş mühendis yada baş makinist denir.
Gemi kaptanı ise tecrübesine göre 1. kaptan, 2. kaptan ve 3. kaptan olarak farklı görevlerde çalışır.
Gemi kaptanı, zabit ve baş mühendis olmak için üniversitelerin 4 yıllık “Deniz Ulaştırma ve İşletme Mühendisliği” (D.U.İ.M) bölümünü bitirmek gerekir. Bu bölümden mezun olanlar, 12 aylık uzak yol güverte stajını tamamladıktan sonra Gemi Adamları Sınav Merkezinin ( GASM) düzenlediği 3. kaptanlık (uzak yol vardiya zabitliği) sınavına girmeye hak kazanırlar. 2 yıllık denizcilik meslek yüksek okulu mezunları ise yakın yol vardiya zabitliği sınavına girebilirler.
*** Uzak yol: Tüm dünya açık deniz ve okyanuslarını kapsar, Yakın Yol ise okyanuslar hariç kapalı denizlerle sınırlıdır (örneğin; Karadenizden başlayıp Cebelitarık boğazına kadar olan tüm Ege ve Akdeniz suları)
Üniversite diploması, gemi kaptanı olabilmek için yeterli değildir. 3. kaptanlık sınavına giriş için gerekli bir diplomadır. 3. kaptanlık için ingilizce yeterlilik sınavından (TOFEL) geçer not almak gerekir.
Gemi Kaptanları Hangi Görevleri Yaparlar
3. Kaptanlar, günde 8 saat gemiyi kullanır, idari olarak 2. kaptana bağlıdır. Asıl görevleri “seyir planlaması” yapmaktır. Seyir haritalarının hazırlanması, rota çizilmesi, elektronik aksamların kontrolü, liman için gerekli evrakların hazırlanması gibi görevlerden sorumludur.
3. kaptanlar 36 aylık kesintisiz yada kesintiler hariç toplam 36 ay görev süresini doldurduklarında yine aynı sınava girerek 2. kaptan olma şansı elde ederler.
2. Kaptanlara Chief Officer denir. İdari olarak 1. kaptana bağlıdırlar. Günde 8 saat gemiyi kullanırlar. Asıl görevleri geminin güvenlik ve disiplininin sağlanmasıdır. Personel güvenliğinden yükleme boşaltmaya, gemi donanım ve ekipmanlarından demirlemeye kadar bir çok görevleri vardır.
2. kaptanlar yine 3 yıllık görev sürelerinin ardından, tekrar aynı sınava girerek “gemi kaptanı” (1. kaptan) olma şansına kavuşurlar. 1. kaptan sertifikası alan herkes gemi kaptanı olamaz. Denizcilik firmaları bu noktada çalışanın tecrübe ve bilgi birikimine bakmaktadır. Gerek teknik eğitim, gerek tecrübe ve iyi bir yöneticilik yetkinliğine sahip kişiler gemi kaptanı olarak atanır.
Gemi kaptanı, gemideki tüm her şeyden sorumlu kişilerdir. Gemide o ne derse o olur. Talimatları sorgulanamaz ve mutlak itaat edilmesi gerekir. Gemideki asayişten, güvenliğe ve hukuki meselelere kadar tüm noktalarda tek ve yetkili sorumlu kişidir.
Gemide çalışan alt kademe gemi adamları ( yağcı, karamot, sınırlı vardiya zabiti…) gibi pozisyonlarda çalışacak kişiler çeşitli kurslara giderek 240 saatlik “gemici eğitimi” almaları gerekir. Eğitimi başarı ile tamamlayanlar, 2 yıllık görev sürelerinin sonunda usta gemici, sınırlı vardiya zabiti yada güverte lostromosu olabilirler.
Gemi Kaptanı Ne Kadar Maaş Alır?
Gemi kaptanı ve personelleri diğer yaygın mesleklere göre çok daha yüksek ücretler almaktadırlar. Çalışılan firmaya, geminin büyüklüğüne, rotanın uzunluğuna göre değişmekle birlikte ortalama gemi adamı maaşları aşağıdaki gibidir.
Kaptan – Baş Mühendis : 6.000 – 8.000 usd
2. Kaptan – 2. Mühendis : 4.500 – 6.000 usd
Zabitan : 3.000 – 4.000 usd
Reis – Fiter – Aşçı – Lostromos : 1.500 – 2.500 usd
Usta Gemici – Yağcı : 1.500 – 1.800 usd
Karamot : 1.000 – 1.500 usd
Kimler Gemi Kaptanı Olabilir?
Eğer gemi kaptanı nasıl olunur merak ediyorsanız sağlamanız gereken belli başlı şartlar bulunmaktadır. Bu kıstasları kapsadıktan sonra ancak gemici olabilirsiniz. Her ne kadar gemi kaptanı maaşı yüksek olduğu için gemicilik birçok kişiyi cezbetse de sizin bu mesleğe ne kadar uygun olduğunuz da çok önemlidir. Peki kaptan olmak için gerekenler nelerdir?
Öncelikle Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olmalısınız. Diğer Türk Cumhuriyetleri ve Kıbrıs’tan gemici olmak isteyen kişiler için kıstaslar farklıdır.
Gemi Adamı Yönetmeliği kapsamında açıkça belirtilmiş olan öğrenim şartını, yaş sınırını, eğitim ve hizmet süreleriyle ilgili hususları yerine getiriyor olmanız gerekir. Yani kariyer hedefleriniz arasında gemi kaptanlığı varsa, örgün eğitim veren kurumlarda 4 yıllık Deniz Ulaştırma ve İşletme Mühendisliği bölümünden ya da 2 yıllık denizcilik meslek yüksek okulundan mezun olmuş olmanız gerekir. Bu husus kaptan olmak için ne okunur sorusunu da cevaplamış olur.
Sağlık durumunuz Gemi Adamları Sağlık Yönetmeliği çerçevesinde ayrıntılı olarak belirtilmiş olan şartlara uygun olmalıdır. Ayrıca gemici olmaya karar verdiğinizde bir sağlık taramasından geçerek durumunuzu Gemi Adamı Yönetmeliği’ne uygun olarak belgelemeniz istenecektir.
Adli sicilinizin temiz olması önemlidir. Gemi Adamı Yönetmeliği’nde belirtilmiş olan suçların herhangi birinden ötürü cezalı bulunup bulunmadığınız kontrol edilir.
Kaptan Nasıl Olunur?
Yukarıdaki şartları taşıyorsanız istenen belgeleri toplayarak adresinize en yakın bulunan Liman Başkanlığı’na başvuruda bulunabilirsiniz. Başkanlık belgelerinizi inceledikten sonra gemici olmaya uygun olup olmadığınıza karar verecektir. 2 yıl hizmet verdikten sonra usta gemici ve sonrasında güverte Lostromosu ya da Sınırlı Vardiya Zabiti olarak da çalışabilirsiniz. Ayrıca kaptanlar ne kadar maaş alır diye merak ediyor olabilirsiniz. Örneğin 1.kaptan maaşları 8000 dolara kadar çıkabilir. Ücretler gemideki pozisyonunuza, derecenize, hizmet sürenize ve çalıştığınız firmaya bağlı olacaktır. Yine de kaptan maaşları kişilerin refah içerisinde yaşayabilmeleri için son derece yeterli ve tatmin edici düzeydedir.
“Nasıl Gemi Kaptanı Olunur” ile ilgili sorularınız ve görüşleriniz için bize her zaman aşağıdaki yorum bölümünden ulaşabilirsiniz.
Ayrıca aşağıdaki konular da ilginizi çekebilir.